به گزارش قدس آنلاین، افزایش ضریب امنیت غذایی هر کشوری تا حدود زیادی به توسعه روستایی، کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع دامی آن منطقه گره‌ خورده است.

احیا و توسعه پرورش گاو سیستانی را نیز می‌توان در راستای نیل به خودکفایی در تولیدات دامی و حفظ ذخایر ژنتیکی کشور طبقه‌بندی کرد.

ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی گفته است حمایت از توسعه نژاد گاو سیستانی در دستور کار است، ولی آنچه تاکنون دولت برای حفظ نسل این گاو گوشتی انجام داده به حمایت‌های مختصری از ایستگاه تحقیقات علوم دامی زهک محدود می‌شود. تلاشی که برای احیا و توسعه این‌گونه زیستی قابل‌ اعتنا بوده و ناکافی به نظر می‌رسد.

نژاد سیستانی؛ گنجینه اقتصادی و تولیدی

مرتضی کیخا صابر، رئیس بخش علوم دام مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان از گاو سیستانی به‌عنوان یک گنجینه اقتصادی و تولیدی یاد می‌کند.

وی با اشاره به اینکه این نژاد اصیل ایرانی به علت خشکسالی در حال انقراض است، می‌گوید: این‌گونه بهترین نوع گاو گوشتی کشور است که تا ۴۰ سال پیش و اوایل انقلاب یکی از منابع تأمین گوشت کشور و مایه اشتغال پایدار مردم منطقه بوده است و این قابلیت را دارد که بازهم به چنین سطحی از بهره‌برداری برسد.

این محقق علوم دامی بابیان اینکه این دام بومی منطقه سیستان‌وبلوچستان است و با اقلیم ویژه این منطقه سازگاری دارد، می‌گوید: سالیان متمادی گله‌های گاو سیستانی از نیزارهای تالاب هامون تغذیه می‌کردند ولی با خشک شدن دریاچه هامون و از بین رفتن زیستگاه طبیعی و منبع تغذیه این دام، دامداری در این منطقه روبه‌زوال رفت تا جایی که جمعیت چند صد هزار رأسی این دام از هشت سال پیش تاکنون به ۳هزار رأس رسیده است.

وی می‌افزاید: مؤسسه تحقیقات زهک تا به امروز تلاش کرده است باقیمانده این نژاد اصیل ایرانی را حفظ کند و این کار را چه به شکل حمایت از دامداران و چه   حفظ ژنتیکی نسل این‌گونه ادامه داده، ولی حقیقت این است که این اقدام‌ها کافی نبوده و به تکثیر و توسعه این دام در کشور کمک چندانی نکرده است.

احیای تالاب هامون اولویت نخست احیای نسل

کیخا صابر با تأکید بر اینکه اولویت نخست برای توسعه گاو سیستانی احیای تالاب هامون است، می‌افزاید: برای احیای این دام دو اقدام ضروری است نخست اینکه این گاو را به مناطقی ببریم که امکان چَرا در آن وجود دارد. بخش‌هایی از قم، شمال کشور و غرب کشور چراگاه‌های مناسبی وجود دارد که این‌گونه دام می‌تواند از منابع رایگان در این مرتع‌ها استفاده کند و سالی یک گوساله هم بدهد.

رئیس بخش علوم دام مرکز زهک می‌افزاید: دومین اقدامی که می‌شود برای تکثیر و توسعه این‌ گونه گوشتی در کشور انجام داد این است که بخشی از تالاب را با تزریق آب از هر طریقی احیا کنیم تا دامداران منطقه سیستان‌وبلوچستان که در حاشیه تالاب زندگی می‌کنند پرورش دام در این منطقه را از سر بگیرند و جمعیت این‌ گونه را بالا ببرند.

گاو سیستانی یک ‌گونه مقاوم و کم‌توقع

کیخا صابر می‌گوید: این گاو به‌واسطه اینکه یک ‌گونه بومی محسوب می‌شود در برابر بسیاری از بیماری‌های رایج در منطقه و همچنین به سخت‌زایی مقاوم است و دمای خیلی بالا و خیلی پایین را تحمل می‌کند و با حداقل منابع غذایی می‌تواند به حیاتش ادامه دهد.

به گفته این محقق علوم دامی، به‌واسطه استقامت بالا و کم‌توقعی این دام در تغذیه و نیز به دلیل اینکه گاو گوشتی محسوب می‌شود ضروری است از این دام بومی و ذخیره ژنتیکی کشور حمایت شود.

جای خالی دام بومی کشور در دامداری‌ها

وی در پاسخ به اینکه چرا این دام باوجود مزایای گفته‌شده در دامداری‌ها نگهداری نمی‌شود، می‌گوید: گاوها را یا توی سیستم بسته نگهداری می‌کنند یا در چراگاه. گاوهای شیری که در سیستم بسته نگهداری می‌شوند به‌واسطه اینکه شیر زیادی دارند تولید شیرشان کفاف هزینه‌های تغذیه‌شان را می‌دهد و از آن‌طرف سالی یک گوساله می‌دهند و آن گوساله سود گاوهای شیری می‌شود. ولی گاو سیستانی چون گاو گوشتی است و بازدهی بالایی در شیردهی ندارد باید از خوراک ارزان یا رایگان در چراگاه استفاده کند که پولی بابت غذایش هزینه نشود و همان سال یک گوساله به‌عنوان سود نگهداری از او عاید دامدار شود.

وی می‌گوید: از آن جایی که گاو مولد سیستانی را نمی‌شود در سیستم بسته نگهداری کرد و به تغذیه در چراگاه و نیزار نیاز دارد، می‌توان دام مادر را در مناطقی مثل شمال یا قم نگهداری کرد و گوساله‌های نر این ‌گونه را برای پرورش و پرواربندی راهی سیستم بسته دامداری‌ها در هر نقطه از کشور کرد. در این صورت نگهداری از این گاو با هزینه کم بابت غذا و راندمان تولید گوشت بالا از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر از گاوهای شیری خواهد بود.

ردیف اعتباری دولتی در حد حفظ گاو سیستانی

کیخا صابر می‌افزاید: کمک‌های دولتی تا به امروز در حد یک ردیف اعتباری نزدیک به یک‌میلیاردی بوده که به‌وسیله آن توانسته‌ایم ایستگاه زهک را برای حفظ نسل گاو سیستانی سرپا نگه‌داریم و کمک‌هایی نیز در قالب تأمین آب به اندک دامدارانی که در حاشیه تالاب از این گاو نگهداری می‌کنند کردیم تا بتوانند سرپا بمانند، اما برای توسعه و تکثیر این گاو اقدام مؤثری انجام ‌نشده است.

وی تأکید می‌کند: ایستگاه زهک هم یک سیستم بسته است و نگهداری گاو مولد در سیستم بسته، اقتصادی نیست و فقط باید برای آن هزینه کنیم تا نسلش حفظ شود. اگر بخواهیم جمعیتش را اضافه کنیم یا باید به دامدارهای حاشیه تالاب کمک شود تا مشکل آب نداشته باشند یا بخشی از تالاب احیا شود و یا دام به‌ جایی برود که دسترسی به چراگاه داشته باشد تا به این صورت یک جمعیتی از دام مولد در این مناطق تشکیل شود که بتوان گوساله‌های نر حاصل از آن‌ها را برای واحدهای پرواربندی کشور تکثیر کرد.

دام کم‌خوراک در زمان گرانی نهاده‌ها

این محقق علوم دامی با اشاره به اینکه گاو سیستانی به اشتغال پایدار بخش زیادی از مردم سیستان و سایر مناطق کمک می‌کند، می‌افزاید: در زمانی که با محدودیت منابع غذایی و نهاده‌های دامی مواجه هستیم و قیمت یونجه و کنسانتره دامی بالا رفته و دامداری‌ها از تأمین خوراک دام‌های خود عاجز شده‌اند، این دام با همین علوفه‌های حاشیه رودخانه‌ها، تالاب‌ها و نیزارها که خودشان رشد می‌کنند می‌تواند تغذیه کند و گوساله
 بدهد.

خبرنگار: زهرا طوسی

انتهای پیام/